تعریف جرم چیست؟
در بحث مشاوره حقوقی به موضوع جرم می رسیم که در زیر به تعریف و شرایط تحقق آن صحبت می کنیم.
جرم مطابق تعریفی که در ماده ۲ قانون مجازات اسلامی بیان شده است عبارت است از هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است.
به طور کلی جرم محصول اجتماع سه شرط می باشد:
- عنصر قانونی.
- عنصر معنوی.
- عنصر مادی.
عنصر قانونی جرم چیست؟
ابتداً در تعریف جرم باید به عنصر قانونی توجه نماییم .عنصر قانونی یعنی مستند قانونی جرم و قانون تصریح به جرم بودن عمل کرده باشد.
عنصر مادی جرم یعنی چه؟
همچنین در تعریف جرم ،عنصر مادی جرم یعنی فعل یا ترک فعل انجام شده.
عنصر معنوی یعنی سوء نیت یا تقصیر.
در جرایم عمدی عنصر معنوی سوء نیت است ولی در جرایم غیر عمدی عنصر معنوی تقصیر است.
سوء نیت یعنی قصد ارتکاب جرم با آگاهی یعنی مجرم بخواهد و بداند.
مطابق ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی که در این قانون هزینه شده است طبق اصل ۱۶۷ قانون مجازات اسلامی استثنا بر ماده ۲و۱۲ است . این دلیل که قانون دادگاه را موظف می‌کند در مورد حدودی که در قانون ساکت است مانند اتداد به متون فقهی مراجعه کنند و این خلاف اصل است یعنی خلاف اصل قانونی بودن جرایم و مجازات هاست.
مطابق ماده ۲۰ قانون مجازات اسلامی که بیان می دارد در تعریف جرم هر رفتاری احمد فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می شود
انواع مجازات ها برای جرم
- حد
- قصاص
- تعزیر تعزیر
تعریف حد :
حد عبارت است از حد گفته می‌شود که دارای چهار ویژگی است
- موجب آن در شرط تعیین شده است
- نوع آن در شرق مشخص است است که میزان آن در شهر مشخص شده است
- کیفیت اجرای آن در شرط معین شده است
حدود بر اساس قانون مجازات اسلامی ۱۲۹ به شرح ذیل می باشند شایان ذکر است همه حدود در بار چهارم اعدام می باشد
- حد زنا مجازات حد زنا حسب مورد و اعدام صد ضربه شلاق تبدیل به مدت یکسال و تراشیدن موی سر می باشد
- حد لواط: مجازات آن حسب مورد اعدام یا صد ضربه شلاق میباشد
- حد تخفیذ: حسب مورد صد ضربه شلاق یا تازیانه می باشد
- مساحقه: مجازات مساحقه حسب مورد صد ضربه شلاق یا تازیانه می باشد
- حد قذف: مجازات آن ۸۰ ضربه می باشد
- سب نبی: مجازات آن اعدام میباشد
- مصرف مسکرات: مجازات استفاده از مشروبات الکلی ۸۰ ضربه می باشد
- حد سرقت: مجازات سرقت حسب مورد قطع عضو و یا اعلام می باشد
- حد محاربه مطابق ماده ۲۷۹ مجازات اسلامی مجازات آن اعدام یا صلب یا قطع عضو یا تبعید می باشد
- مجازات حد افساد فی الارض مطابق ماده ۲۸۶ مجازات آن اعدام میباشد
- حد بغی قیام مسلحانه علیه حکومت و حکمش اعدام می باشد
تعریف حدود
حدود حق الله هستند جز حد قذف که کاملا حق الناس بوده و حق سرقت هم حق الله است و هم حق الناس می باشد.
سرقت قبل از اثبات حق الناس است و شاکی میتواند گذشت کند اما بعد از این اثبات حق الله و غیرقابل گذشت می باشد.
قصاص چیست
قصاص مجازات اصلی جنایت عمدی بر نفس عضو یا منفعت است که به شرح مقرر در قانون تعیین می شود با توجه به تعریف مذکور چند نکته قابل توجه است:
اقسام زنا
- قصاص نفس
- قصاص عضو
قصاص مجازات اصلی جنایت عمدی می باشد و غیر عمد قصاص ندارد منظور از جنایت عمدی، جنایت قتل یا جرح است.
جرح به صدمه ای گفته می شود که به موجب آن از هم گسیختگی بافت بدن شود که از خراش ساده شروع و به قطع عضو تعمیم می یابد.
ضرب جنایت نیست زیرا به صدمه گفته می‌شود که موجب تغییر رنگ پوست یا ورم بدن شود و همواره دیه دارد و هیچ وقت قصاص نمی‌شود.
قصاص حق الناس است است اما تعزیر بعد از قصاص حق الله یا حقوق عمومی می باشد.
برای مثال در قطع قتل عمدی اولیای دم، منظور ورثه مقتول غیر از همسر می باشد می‌توانند از قصاص گذشت نمایند در این حالت دادگاه مکلف است مرتکب را به ۳ تا ۱۰ سال حبس محکوم کنند.
مطابق ماده ۶۱۲ قانون مجازات قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات رفتار عمدی نسبت به تمامیت جسمانی دیگری سه حالت دارد
الف: منجر به جنایت شود که در این حالت قصاص نفس صورت می‌گیرد یا قصاص عضو.
ب :منجر به ضرب یا جرح شود.
ج: فاقد اثر باشد در این صورت حسب مورد مجازات آن حبس یا شلاق درجه ۷ می باشد.
مطابق ماده ۵۶۷ قانون مجازات اسلامی در مواردی که رفتار مرتکب نه موجب آسیب عینی در بدن شود و نه اثری از خود در بدن به جا بگذارد، ضمان منتفی است لاکن در موارد عمدی در صورت عدم تصامح مرتکب به حبس شلاق تعزیری درجه هفت محکوم می شود.
دیه چیست
دیه مالی است اعم از مقدر یا غیر مقدر که در شرع برای ارتکاب جنایت غیر عمدی بر نفس یا منفعت یا جنایت آن در مواردی که قصاص ندارد و مقرر شده است.
- در جنایات غیر عمدی مجازات اصلی است
- در جنایات عمدی مجازات جایگزین استثنایی است زیرا در جنایات عمدی است بر اصل بر قصاص می باشد مواردی که بیان شده است اما قصاص ندارد مانند جنایت بر پدر و فرزند.
- دیه می تواند مقدر یا غیر مقدر باشد.
- منظور از دیه مقدر یعنی اینکه که در شرع برای جنایت با تعیین مقدار پیش بینی شده است است مثلاً از بین بردن یک انگشت ده درصد یا ده شتر دیه دارد.
- اما دیه غیر مقدر به دیه ای گفته می شود که میزان آن در شهر مقرر نشده و دادگاه با جلب نظر کارشناس میزان آن را تعیین می کند مانند دیه ارگان‌های داخلی و انگشت زائد.
- در ارش تفاوت میان زن و مرد نیست . اما در یه زن نصف مرد است و دیه زن و مرد در اعضا و منافع تا کمتر از ثلث برابر است و درصورت و بالاتر دیه زن نصف می شود.
- دیه حق الناس است و به ارث میرسد هرچند بستگان مادری از دیه مقتول ارث نمی برد.
تعزیر چیست
تعزیر مجازات است که مشمول حد قصاص یا دیه نیست و به موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی تعیین می شود
اقسام تعزیر
- تعزیر منصوص قانونی
- تعزیر منصوص شرعی
منظور از تعزیر منصوص قانونی به تعزیری گفته می شود که قانون گذار به خاطر حفظ نظم یا حفظ حقوق اشخاص اقدام به وضع آنها کرده است مانند جرم از سوی کلاهبردار یا تبلیغ علیه نظام
تعزیر منصوص شرعی
منظور از تعزیر منصوص شرعی به تعزیری گفته می‌شود که در شرع در قالب فعل حرام پیشبینی شده و به همین دلیل قانونگذار در قانون اقدام به جرم انگاری نموده است و تعزیرات در قانون به صورت مصداقی تعیین نشده است عنوان معین و مصداق مشهور مانند تبصره ۲ ماده ۱۱۵ قانون مجازات اسلامی.
با این حال می توان مواردی مانند جماع با میت ،قذف فرزند توسط پدر یا جد پدری مطابق ماده ۲۵۹ و روابط نامشروع مادون زنا و لواط و تفخیذ و مساحقه ماده ۲۳۲ تعزیر منصوص شرعی می باشد در فقه رشوه به قاضی مجرم شناخته شده و آثار حاکم تعزیر منصوص شرعی در تبصره ۲ ماده ۱۱۵ آمده است.
مشاوره حقوقی درمورد موضوع جرم
به دلیل جوانب متعدد و گاهاً پیچیده در این موارد لطفا قبل از هرگونه اقدامی اطلاعات کامل را در این خصوص کسب نمایید.گروه حقوقی وکلای عدالت با کادری از بهترین وکلا و مشاورین حقوقی تا رفع کامل این مشکل در کنار شما خواهند بود. با ما تماس بگیرید و در این زمینه یا موارد با وکیل پایه یک دادگستری مورد نظر مشاوره حقوقی رایگان یا مشاوره حقوقی تلفنی بگیرید.
